مصاحبه اختصاصی با پسر عموی پیامبر اسلام (ص) !

اشاره

« عبدالله بن عباس » پسر عموی پیامبر اسلام (ص ) از صحابی ایشان و از محبان امام علی (ع ) است . به عنوان مقدمه عرض می کنم که ایشان از نظر علم و دانش در میان صحابی بی نظیر است . وی نه تنها در فقه و حدیث عالم بود، بلکه در تفسیر و تاویل قرآن کم نظیر شمرده شده است . هم چنین وی در اشعار عرب و نسب شناسی و نیز حساب و ریاضیات و تاریخ استاد بود و در هر قسمت شاگردانی داشت . شاید به همین سبب است که بزرگان اهل تسنن به وی « حبر » (1 ) و « بحر » (2 ) گفته اند . در خدمت ابن عباس هستیم تا گفت وگویی با ایشان داشته باشیم . (3 )

خوب جناب ابن عباس خرسندیم که در خدمت شما هستیم ، لطفا به گذشته علمی خود اشاره کنید تا استفاده کنیم .

شما از گذشته ام مطالبی را ذکر کردید و از این بابت سپاس گزارم اما سخن اصلی را فرو گذاشتید. من هرچه داشتم از استادم آموختم . لذا اجازه می خواهم سخن خود را با آیات قرآن آغاز کنم . خداوند عزوجل در قرآن می فرماید : « ویقول الذین کفروا لست مرسلا قل کفی بالله شهیدا بینی و بینکم و من عنده علم الکتاب » (4 ) و کافران گویند که تو فرستاده (خدا) نیستی ؛ بگو همین بس که خدا گواه میان من و شما باشد و آن کس که علم کتاب نزد اوست . منظور از « آن کس که علم کتاب نزد اوست » علی ابن ابیطالب (ع ) است . من نیز شاگرد او بودم .

دانش تمام اصحاب پیامبر(ص ) در مقابل علم علی (ع ) مانند یک قطره در مقابل هفت دریای بزرگ جهان است .

پس شما به دلیل علم آن بزرگوار درکنار ایشان بودید؟

تنها به دلیل علم آن بزرگوار نبود ، زیرا فضیلتهای زیادی از رسول خدا(ص ) درباره او شنیده بودم و خود شاهد آن بودم .

می توانید چند فضیلتی را که درباره ایشان شنیده اید ، برای ما نقل کنید ؟

از رسول خدا(ص ) شنیدم که می فرمود : « علی (ع ) نخستین کسی است که به من ایمان آورده ، و نخستین کسی است که (در قیامت ) با من دست خواهد داد ، او فاروق این امت است که میان حق و باطل فرق می نهد ، اوست صدیق اکبر ، او باب من است که از راه او به من وارد شوند ، و او پس از من جانشین من است . » با توجه به این حدیث من نیز به دیگران توصیه می کردم که در فتنه ها و آشوب ها دست از دامن قرآن و علی (ع ) برندارند . (5 )

در واقعه ای که باعث آزردگی علی (ع ) شده بود ، پیامبر(ص ) فرمودند : « ای مردم ، هرکه علی را بیازارد مرا آزرده است ؛ علی نخستین ایمان آورنده از شماست و وفادارترین شما به عهد خداست .ای مردم ، هر که علی را بیازارد ، در قیامت یهودی یا نصرانی برانگیخته می شود.

با وجود این فضائل ، چرا عده ای از صحابه در جنگها در سپاه مقابل علی (ع ) بودند؟

راستش نمی دانم چه بگویم ... ! ولی در حقانیت او و یارانش آیه و روایاتی برای شما می گویم و قضاوت را به عهده خودتان می گذارم . « ان الذین آمنوا و عملوا الصالحات اولئک هم خیر البریه » (6 )

(آنان که ایمان آوردند و کارهای شایسته کردند ، آنان بهترین آفریدگانند). وقتی این آیه نازل شد، پیامبر(ص ) فرمودند : اینان تو هستی و شیعیان تو که در روز قیامت خشنود و پسندیده اند . (7 )

علی (ع ) نزدیکترین مردم به رسول خدا(ص ) بود. یک روز مرغی را برای پیامبر(ص ) آوردند ، پیامبر فرمود : خداوندا ! مردی را نزد من آر که خدا و رسولش او را دوست بدارند ، در آن هنگام علی ابن ابی طالب (ع ) وارد شدند . (8 )

من شاهد بودم که به مدت نه ماه رسول خدا(ص ) هر روز به هنگام نماز به در خانه علی (ع ) می آمد و بر آنان سلام می کرد . (10 )

حتی پیامبر(ص ) فرمودند : هر که نگوید علی (ع ) بهترین مردم است ، حقا کافر شده است . (9 )

دیگر قضاوت با خودتان ...

برای من جای تعجب دارد که با این همه فضائل ، باز هم عده ای در مقابل علی (ع ) ایستادند ، آیا پیامبر(ص ) به طور رسمی تری ایشان را معرفی کرده بودند ؟

بله ، پیامبر(ص ) در مقاطع مختلف این مطلب را که علی (ع ) جانشین ایشان است را بیان فرموده بودند ، اما رسمی ترین آن را به دستور خداوندعزوجل در روز غدیر خم اعلام کرد. حتی پیامبر(ص ) در آن روز از اینکه مردم او را مورد طعنه قرار دهند که جانب پسر عموی خود را گرفته و به او تمایل نشان داده ، بیم و هراس داشت . پس خداوند این آیه را به او وحی کرد : « یا ایهاالرسول بلغ ما انزل الیک من ربک و ان لم تفعل فمابلغت رسالته والله بعصمک من الناس ان الله لایهدی القوم الکافرین » . ای پیامبر ، آنچه را که از سوی پروردگارت بر تو نازل شده به مردم برسان . که اگر نرسانی ادای رسالت نکرده ای ، و خداوند تو را از گزند مردم نگاه می دارد؛ خدا گروه کافران را راه نمی نماید . (11 ) رسول خدا(ص ) نیز در آن روز به معرفی ولایت علی (ع ) برخاست و دست او را گرفت و گفت : « هر که من مولای اویم پس علی مولای اوست ؛ خداوندا ، دوست او را دوست بدار ، و دشمن او را دشمن باش . » (12 )

برای اینکه جای هیچ سئوالی نماند این را هم بگویم کهحتی خلیفه دوم نیز در آن روز با علی (ع ) بیعت کرد و چنین سخنانی را بر زبان آورد : « گوارایت باد ای پسر ابوطالب ، تو مولای من و مولای هر مرد و زن مومنی شدی » !!(13 )

با این اعلام رسمی پس چرا گروهی علی (ع ) را برحق دانسته و گروهی دیگران را ؟

سئوال خوبی را مطرح کردید. پیامبر(ص ) در احادیث خود نه تنها به حق بودن علی (ع ) اشاره کرده اند ، بلکه ایشان را محور حق معرفی کرده اند و جالب این است که رسول خدا(ص ) حتی به امامان بعد از او هم اشاره فرموده اند. چنان که خود از رسول خدا شنیدم که فرمود : « علی با حق است و حق با علی است، و او امام و خلیفه پس از من است ، هر که به دامن او چنگ زند رستگاری و نجات یابد، و هر که از او بازماند گمراه و سرگردان خواهد ماند؛ او کار غسل و کفن مرا به عهده دارد و دین مرا می پردازد و پدر دو نوه من ، حسن و حسین است ؛ و از صلب حسین امامان نه گانه بیرون آیند ، و مهدی این امت از ماست . » (14 )

اما این که عده ای با وجود بیانات پیامبر آن را اجرا نکردند ، اتفاق بدیعی نیست ، شیطان هم به واسطه با وجودی که به روشنی به وظیفه خود آگاه بود با آن مخالفت کرد و مستحق عذاب ابدی گشت . دنیا جایگاه امتحان است و این نیز یکی از امتحانات مردم پس از رسول خدا بوده است .

شما گفتید که پیامبر(ص ) در واقعه غدیر خم ، به ولایت و محبت علی (ع ) اشاره کرده بودند. به نظر شما پذیرش ولایت و محبت علی علیه السلام چه اثری دارد ؟

عاقبت به خیری انسان وابسته به آن است . پیامبر(ص ) جواز عبور و رهایی از جهنم را دوستی علی بن ابی طالب دانستند . (15 ) در روز قیامت علی (ع ) بر سر حوض است ، احدی به بهشت نمی رود مگر با اجازه او . (16 )

اتفاقا همین سئوال را با جمعی از صحابه ، از رسول خدا(ص ) پرسیدیم . ایشان نیز از جبرئیل سئوال کردند ، جبرئیل به آسمان رفت و از خداوند جواب را مسئلت نمود. آنگاه فرود آمد وگفت : « ای محمد ، خدای متعال تو را سلام می رساند و می گوید علی را دوست بدار ، که هرکس او را دوست بدارد مرا دوست داشته ، و هر که او را دشمن بدارد مرا دشمن داشته است .ای محمد ، هرجا تو باشی علی آنجاست ، و هر جا علی باشد دوستانش آنجایند . (17 )

با تشکر از جناب ابن عباس به خاطر فرصتی که در اختیار ما گذاشتند.

************

برایم جالب بود که بعدها فهمیدم جناب عبدالله بن عباس ، از کثرت گریستن بر امیرالمومنین (ع ) و امام حسن و امام حسین (ع ) کور شد(18 ) و با این جمله « خداوندا ! من به واسطه محمد و آل محمد به تو تقرب می جویم . خداوندا ! من به واسطه ولایت علی بن ابی طالب به تو تقرب می جویم » ، دارفانی را وداع گفت . (19 ) وی در سال 69 هـ . ق در سن 71 سالگی از دنیا رفت و « محمد حنفیه » ـ یکی از فرزندان امام علی (ع ) ـ بر او نماز خواند.

پی نوشت

1 ـ « حبر » به معنای عالم است .

2 ـ « بحر » در این جا به معنای دریای علم است .

3 ـ این متن یک گفت وگوی سمبلیک است که براساس سخنان ابن عباس تنظیم شده است .

4 ـ سوره رعد،43

5 ـ کفایه الطالب ، باب 46 ، ص 187

6 ـ سوره بینه ،7

7 ـ تفسیر در المنثور 6 ، 379

8 ـ مناقب ابن مغازلی ص 156 ـ 167

9 ـ الصراط المستقیم 188,1

10 ـ تاریخ بغداد 421,7

11 ـ سوره مائده 67,

12 ـ شواهدالتنزیل 192,1

13 ـ تفسیر فخر رازی 49,12

14 ـ کفایه الاثر21,

15 ـ تاریخ بغداد 161,2

16 ـ دلائل الصدق 587,2

17 ـ بحارالانوار 294,39

18 ـ تحفه الاحباب 272,

19 ـ کفایه الاثر21,

چاپ

ارسال برای دوستان

نظرات (0)